ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ TΩΝ ΚΡΙΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΜΕΣΑΙΑ ΤΑΞΗ (του Ευθ. Ζιγγιρίδη)

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ TΩΝ ΚΡΙΣΕΩΝ  ΣΤΗΝ ΜΕΣΑΙΑ ΤΑΞΗ (του Ευθ. Ζιγγιρίδη)

Τα ελληνικά νοικοκυριά μεσαίας τάξης αγωνίζονται να διατηρήσουν

την οικονομική φερεγγυότητά τους και τον τρόπο ζωής που έχουν συνηθίσει, σύμφωνα με πρόσφατη  έκθεση του ΟΟΣΑ. Η έκθεση με τίτλο «Under Pressure: The Squeezed Middle Class», η οποία ερευνά τις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ, λέει ότι τα στάσιμα εισοδήματα της μεσαίας τάξης αποτυγχάνουν να συμβαδίσουν με το αυξανόμενο κόστος στέγασης και εκπαίδευσης.
Στις περισσότερες χώρες, έχει γίνει πιο δύσκολο για τις νεότερες γενιές να ενταχθούν στη μεσαία τάξη, η οποία ορίζεται ότι κερδίζει μεταξύ 75% και 200% του μέσου εθνικού εισοδήματος. Ενώ σχεδόν το 70% των baby boomers ήταν μέρος των νοικοκυριών μεσαίου εισοδήματος στα είκοσί τους, μόνο το 60% αυτών είναι σήμερα, λέει η έκθεση.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, εννέα στα δέκα νοικοκυριά μεσαίας τάξης στην Ελλάδα, που ορίζονται ως εισόδημα από 7.894 έως 21.050 δολάρια , αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες στην κάλυψη των βασικών τους αναγκών.  Μεταξύ όλων των χωρών που ερωτήθηκαν, η ελληνική μεσαία τάξη βρίσκεται στην ένατη χειρότερη θέση, ξεπερνώντας μόνο την Τουρκία, τη Χιλή, το Μεξικό, τη Ρωσία, τη Βραζιλία, την Κίνα, τη Νότια Αφρική και την Ινδία.
Τα μεσαία εισοδήματα μεσαίας τάξης στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Ιαπωνία, το Μεξικό, τη Σλοβενία και την Ισπανία το 2017 ήταν σημαντικά χαμηλότερα από ό, τι το 2008, ακόμη και αφού ληφθεί υπόψη ο πληθωρισμός. Στην περίπτωση της Ελλάδας, η μείωση ήταν σχεδόν έξι τοις εκατό ετησίως.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι η μεσαία τάξη επωμίστηκε σε μεγάλο βαθμό την δεκαετή κρίση της χώρας μας και την υπερφορολόγηση της τα χρόνια της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ (η κυβέρνηση Μητσοτάκη κινείται στην σωστή κατεύθυνση αλλά έχει αρκετό δρόμο στο να δημιουργήσει συνθήκες ανακούφισης της μεσαίας τάξης), ας δούμε πως η νέα υγειονομική κρίση επηρεάζει την μεσαία τάξη στην χώρα μας.
Οι κυβερνητικές παρεμβάσεις όπως το κλείσιμο καταστημάτων και εστιατορίων, ο περιορισμός της κυκλοφορίας των  ανθρώπων, κλείνοντας σύνορα, περιορίζοντας την παραγωγή μεγάλων εργοστασίων και διακόπτοντας το σχολείο Στόχος των κυβερνητικών προσπαθειών  είναι η  πρόληψη της εξάπλωσης και η επιβράδυνση της πορείας της επιδημίας και αργότερα στο μετριασμό του αντίκτυπου αυτών των μέτρων στο εισόδημα των επιχειρήσεων, των εργαζομένων και των νοικοκυριών παρέχοντας «φορολογικά πακέτα». Αυτά τα πακέτα περιλαμβάνουν  αποζημιώσεις μισθών για επιχειρήσεις που είχαν να κλείσουν ή να περιορίσουν τις δραστηριότητές τους, παραίτηση από πληρωμές κοινωνικής ασφάλισης για επιχειρήσεις, αναβολή των πληρωμών φόρου, των επιχειρηματικών δανείων χωρίς τόκους, των εγγυήσεων για δάνεια από εμπορικές τράπεζες, προγράμματα για πληττόμενες επιχειρήσεις από τον Covid 19 κ.λπ.
Φαίνεται ότι αυτή τη στιγμή παρά την κρατική υποστήριξη, η κρίση θα αφήσει τις περισσότερες εταιρείες με υψηλό χρέος και πολλές μικρές οι επιχειρήσεις θα εγκαταλείψουν την αγορά. Οι πλειοψηφία των εταιρειών ανήκουν σε πολίτες της λεγόμενης μεσαίας τάξης.  Η οικονομία θα υποστεί μια οδυνηρή αναδιάρθρωση, υπάλληλοι θα πρέπει να κινηθούν από τον ένα τομέα στον άλλο, πολλές μικρές επιχειρήσεις θα χαθούν ή θα απορροφηθούν από πιο σταθερές και ισχυρότερες εταιρείες. Η κατάρρευση των μικρών επιχειρήσεων θα καταστρέψει τις πηγές της καινοτομίας και δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης.
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (μεσαία τάξη) αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας. Η υψηλότερη προσαρμοστικότητα τους, σε σύγκριση με τις γραφειοκρατικές μεγάλες επιχειρήσεις, τους επιτρέπει να αντιδρούν γρήγορα σε αλλαγές και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας - η υποστήριξή τους έχει πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους ομπρέλα υποστήριξης  για τις ΜΜΕ θα πρέπει να συνεχιστεί μετά τη λήξη των έκτακτων  πακέτων.
Η ασυμμετρία που αντιμετωπίζει η μεσαία τάξη είναι ακόμη μεγαλύτερη όταν εξετάζουμε τις μακροπρόθεσμες προοπτικές σχετικά με το συνταξιοδοτικό σύστημα. Ενώ σήμερα η αναλογία συνταξιούχου προς εργαζόμενο είναι 1: 1,3, θα μειωθεί ακόμη περισσότερο μελλοντικά. Η πίεση στο συνταξιοδοτικό σύστημα θα αυξηθεί, αυξάνοντας τα κίνητρα των μελλοντικών κυβερνήσεων να αντισταθμίσει τα ελλείμματα με υψηλότερα φορολογικά έσοδα. Δεδομένου του μεγέθους της Ελληνικής μεσαίας τάξης και ότι η Ελλάδα  είναι μία από τις πιο ισότιμες ευρωπαϊκές χώρες φαίνεται προφανές ότι οι φορολογικές αλλαγές θα βλάψουν τη μεσαία τάξη και τα δημόσια οικονομικά δεν θα βελτιωθούν πολύ.
Όταν συνταξιοδοτούνται οι πολυπληθείς γενιές της δεκαετίας του 1970 και 1980, δεν θα είναι αρκετά άτομα στην παραγωγική ηλικία που απομένουν για να διατηρήσουν τη λεγόμενη αναλογία αντικατάστασης μεταξύ του μέσου μισθού και μέσης σύνταξης. Μέχρι τότε, τα πρώην μέλη της μεσαίας τάξης θα πρέπει εν μέρει να αποδέχονται την πτώση τους στα κατώτερα τμήματα της κοινωνίας επειδή το κράτος δεν θα είναι σε θέση να τους βοηθήσει να διατηρήσουν το βιοτικό τους επίπεδο στο επίπεδο που εγγυόταν  στους προκατόχους τους. Μερικοί θα μπορούν να βασίζονται με δική τους αποταμίευση, αλλά πολλοί δεν θα έχουν αρκετά λόγω της υψηλής φορολογίας κατά τη διάρκεια των  παραγωγικών τους ετών. Πολλοί δείκτες της τρέχουσας οικονομικής κρίσης έχουν ήδη ξεπεράσει την πτώση του 2009, η οποία περαιτέρω επιδεινώνει τις προοπτικές της μεσαίας τάξης.
Η σταθερότητα και η ευημερία των δυτικών φιλελεύθερων δημοκρατιών εξαρτώνται από τη σταθερότητα και την ευημερία της μεσαίας τάξης. Αρκετές οικονομικές κρίσεις στο παρελθόν έδειξαν ότι η οικονομική αστάθεια, θέτοντας σε κίνδυνο τη θέση της μεσαίας τάξης, μπορεί πολύ γρήγορα να οδηγήσει σε πολιτική αστάθεια και ανασχεδιασμός των πολιτικών τοπίων. Από την οικονομική κρίση το 2008, έχουμε δει μία αύξηση του λαϊκισμού, του εθνικιστικού σοβινισμού και της απομόνωσης. Εάν δεν αντιμετωπιστεί, η κρίση Covid-19 θα ενισχύσει αυτές τις τάσεις και θα διαταράξει σημαντικά την την σημερινή «τάξη πραγμάτων». Αυτό μπορεί να είναι αρνητικό όσον αφορά την απειλή της φιλελεύθερης παγκόσμιας τάξης, του διεθνούς εμπορίου και της συνεργασίας, αλλά μπορεί επίσης να έχει μία θετική πλευρά αφού  μια αντίδραση σε αυτές τις δυνάμεις μπορεί να ωθήσει τις δυτικές κοινωνίες προς περισσότερα υπεύθυνες και βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες, προς μεγαλύτερη υποστήριξη για κοινωνικά υποβαθμισμένες περιοχές, προς υψηλότερη πολιτική εκπροσώπηση, και προς πιο περιβαλλοντικά υπεύθυνες πολιτικές και ατομικές επιλογές.
Ευθύμιος Ζιγγιρίδης BEng MSc AMIEE MILT
Σύμβουλος Στρατηγικών Επενδύσεων